Kabızlık

Çocuklarda kabızlık, çocukluk döneminde %30’a varan oranlarda görülen ve oldukça yaygın olan bir sindirim sistemi problemidir. Kabızlık, kız ve erkek çocuklarda eşit sıklıkta ortaya çıkmasına rağmen, kabızlık nedeniyle kaka kaçırma erkeklerde daha yaygın olarak görülür. Kabızlık, genellikle sosyoekonomik koşullar, beslenme alışkanlıkları ve kültürel etkenler gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir.

Kabızlık Neden Olur?

Çocuklarda kabızlık, dışkılama sırasında ağrı hissetme, okula başlama, seyahat gibi sosyal değişimler nedeniyle dışkılamadan kaçınma alışkanlığı ile başlayabilir. Bu durum, kalın bağırsağın alt kısmında dışkının birikmesine, su emiliminin artmasına ve dışkının sertleşerek atılımının zorlaşmasına neden olur.

Dışkı birikimi arttıkça çocukta dışkılama ihtiyacı hissi azalabilir ve buna bağlı olarak kaka kaçırma belirtileri görülebilir. Kalın bağırsağın son kısmının normal hareketlerinin kaybolması, kabızlığın kısır döngüye dönüşmesine yol açar. Kronik hale geldiğinde kabızlık iştahsızlık, karında şişlik ve ağrı gibi belirtilerle birlikte daha ciddi bir tabloya dönüşebilir.

Kabızlık Tanısı Nasıl Konur?

Çocuklarda kabızlık tanısının doğru konulması kabızlığın altında yatan nedenlerin belirlenmesi ve etkili bir tedavi planının oluşturulması için kritik bir adımdır. Çocuklarda kabızlık tanısı, klinik değerlendirme sırasında üç temel kriter üzerinden detaylı bir şekilde değerlendirilir. Bu kriterler;

Dışkılama sıklığı: Haftada iki defadan az gerçekleşen dışkılama durumu.
Belirtilerin süresi: En az bir ay boyunca devam eden semptomlar.
Dışkının yapısı: Kalın ve sert hale gelen dışkının atılmasının zorlaşması ve ağrılı bağırsak hareketlerine neden olması.

Klinik değerlendirme sırasında öykü ve fizik muayene önceliklidir. Çocuğun beslenme düzeni, dışkının miktarı ve görünümü, psikososyal faktörler, eşlik eden idrar problemleri gibi detaylar sorgulanır. Fizik muayenede ise büyüme gelişme durumu, karın muayenesi, kuyruk sokumunda gamze varlığı ve makat çevresinin değerlendirilmesi önemlidir.

Bazı durumlarda ileri tetkikler gerekebilir. Tedaviye dirençli kabızlık vakalarında kontrastlı kolon grafisi, kolon ve anal manometre gibi yöntemlerle daha ayrıntılı inceleme yapılır.

Kabızlığın Tedavisi

Kabızlık tedavisinde aile ve çocuğun iş birliği büyük bir öneme sahiptir. Tedavi sürecinde uygulanacak yaklaşımlar hem çocuğun yaşam kalitesini artırır hem de uzun vadede sorunun çözülmesine yardımcı olur. İlk olarak, davranışsal terapiler oldukça etkili bir yöntemdir. Çocuğa düzenli tuvalete gitme alışkanlığı kazandırmak, dışkılama sonrasında ödüllendirme yapmak ve kaka günlüğü tutmak gibi basit ama etkili yöntemler, çocukların yarısında başarılı sonuçlar verir. Bu yöntemler, çocuğun dışkılama sürecine dair korkularını yenmesine ve daha düzenli bir alışkanlık geliştirmesine katkı sağlar

Bunun yanı sıra, dışkıyı yumuşatan ve bağırsak hareketlerini artıran ilaçlar, kabızlığın kısır döngüsünü kırmak için önemli bir destek sağlar. İlaç tedavisiyle dışkılamanın kolaylaşması, ağrı hissini de azaltarak çocuğun tuvalet alışkanlığına yeniden uyum sağlamasına yardımcı olur.

Beslenme düzeni ise tedavinin temel taşıdır. Lif açısından zengin sebze, meyve ve tam tahılların tüketilmesi ile yeterli sıvı alımının sağlanması, bağırsakların sağlıklı çalışmasını destekler.

Ancak, tedaviye dirençli vakalarda botoks enjeksiyonları veya kalın bağırsağın çalışmayan kısmının cerrahi yöntemlerle çıkarılması gibi ileri müdahaleler gerekebilir. Bu tür durumlarda, çocuğun genel sağlık durumu dikkatle değerlendirilerek en uygun tedavi yöntemi belirlenir.

Kabızlıkla İlişkili Özel Durumlar

Bazı çocuklarda kabızlık, altta yatan özel durumlarla ilişkilidir ve erken teşhis bu durumların yönetiminde kritik öneme sahiptir.

Anorektal malformasyonlar, doğuştan anüsün olmaması gibi yapısal sorunları içerir. Cerrahi müdahale gerektiren bu durumlarda, işlem sonrası kabızlık ve kaka kaçırma şikayetleri görülebilir.

Hirschsprung Hastalığı, bağırsakları uyaran sinirlerin gelişim kusuruna bağlıdır ve genellikle doğumdan sonra ilk 24 saatte mekonyum (ilk dışkı) çıkışının olmaması ile fark edilir. Karında şişlik, kötü kokulu dışkılama gibi belirtiler de görülür. Tanı için kolon grafisi ve rektal biyopsi yapılır. Çalışmayan bağırsak bölgesi cerrahi müdahale ile çıkarılır. Ancak ameliyat sonrası kabızlık ve kaka kaçırma sorunları yaşanabileceği için düzenli takip gereklidir.