Hipospadias, erkek çocuklarda doğuştan görülen bir ürogenital sistem anomalisi olup, idrar kanalının (üretra) penisin ucunda değil, alt kısmında bir yerde sonlanmasıyla karakterizedir. Bu durum, penisin alt yüzeyinde idrar çıkış deliğinin (meatus) yer değiştirmesi ile sonuçlanır. Hipospadias, yeni doğan erkek bebeklerde en sık rastlanan doğumsal anomalilerden biridir ve yaklaşık her 200–300 doğumda bir görülür.
Hipospadias Belirtileri
Hipospadias belirtileri idrar kanalının anormal pozisyonuna ve eşlik eden deformitelere bağlı olarak değişiklik gösterebilir:
- Meatusun Konumu: İdrar deliği penisin alt kısmında, sünnet derisinin eksik olduğu bölgede yer alır.
- Penis Eğriliği: Çoğu hipospadias vakasında peniste aşağı doğru bir eğrilik (kordi) bulunur.
- Sünnet Derisinin Eksikliği: Penisin üst kısmındaki sünnet derisi genellikle tamamlanmamış olup, yarım bir görünüm sergiler.
- İdrar Yönü Problemleri: Bebeklerde idrarın düz bir şekilde akması yerine aşağı doğru yönlenmesi sıkça görülür.
- Cinsel ve Üreme Problemleri: Tedavi edilmezse erişkinlik döneminde cinsel fonksiyon ve üreme sorunlarına yol açabilir.
Hipospadias Türleri
Hipospadias, idrar deliğinin konumuna göre üç ana gruba ayrılır. Distal hipospadias, idrar deliğinin penisin baş kısmına yakın bir yerde bulunmasıyla ortaya çıkar ve vakaların %70’ini oluşturan en hafif formdur. Bu türde, peniste minimal bir deformite görülür ve cerrahi müdahale genellikle daha basit bir süreçtir. Midshaft hipospadias, idrar deliğinin penisin gövdesinin ortasında yer aldığı türdür. Bu durumda peniste eğrilik (kordi) oluşabilir ve idrar yapma güçlüğü yaşanabilir. Proksimal hipospadias ise en ağır form olarak kabul edilir ve idrar deliği penisin köküne ya da testislere yakın bir bölgede bulunur. Bu türde genellikle ciddi penis eğriliği görülür ve mutlaka cerrahi müdahale gerektirir. Proksimal hipospadias, sıklıkla birden fazla cerrahi müdahale gerektiren daha karmaşık bir durumdur.
Hipospadias Nedenleri
Hipospadias, üretranın fetal gelişim sürecinde tam olarak kapanmaması sonucu oluşur. Kesin nedeni tam olarak bilinmese de, genetik ve çevresel faktörlerin bir arada rol oynadığı tahmin edilmektedir. Genetik faktörler önemli bir rol oynar; ailede hipospadias öyküsü bulunan bebeklerde bu durumun görülme riski daha yüksektir. Hormonal dengesizlikler de hipospadiasın nedenleri arasında yer alır. Özellikle gebelik sırasında testosteron üretimindeki veya bu hormonun etkisindeki bozukluklar hipospadias oluşumuna yol açabilir.
Çevresel faktörler de risk artırıcı unsurlar arasında sayılır. Annenin gebelik sırasında sigara içmesi, pestisitlere maruz kalması veya bazı hormon düzenleyici ilaçları kullanması bu durumu tetikleyebilir. Ayrıca prematüre doğum, erken doğan bebeklerde hipospadiasın daha sık görülmesine neden olan bir diğer faktördür.
Hipospadias Tanısı
Hipospadias, genellikle doğum sonrasında gerçekleştirilen fizik muayene ile teşhis edilir. Tanı, idrar deliğinin (meatus) yerinin belirlenmesi, penis yapısının değerlendirilmesi ve eşlik eden anomalilerin varlığının tespitiyle konur. Hafif vakalarda fizik muayene yeterli olurken, daha şiddetli vakalarda detaylı değerlendirmeler gerekebilir. Penisin eğriliği (kordi) gibi deformitelerin varlığına dikkat edilir. Eğer hipospadiasın yanı sıra testislerde inmemişlik veya diğer ürogenital anomaliler bulunuyorsa, altta yatan daha ciddi genetik ya da hormonal bozuklukları değerlendirmek için ultrason, genetik testler ve hormonal analizler yapılabilir. Bu detaylı inceleme, tedavi planının oluşturulmasında kritik bir rol oynar.
Hipospadias Tedavisi
Hipospadias ameliyatı genellikle 6–18 aylık dönemde gerçekleştirilir. Bu yaş aralığı, iyileşmenin hızlı olduğu ve cerrahi stresin daha az yaşandığı bir dönemdir. Çoğu hipospadias vakasında ameliyat tek bir seansta tamamlanır. Ancak daha ağır vakalarda birden fazla cerrahi müdahale gerekebilir. Eksik üretrayı oluşturmak için genellikle sünnet derisi veya ağız içinden alınan mukozal doku kullanılır.
Ameliyat sonrası iyileşme sürecinde, idrar akışını sağlamak için çocuğa bir kateter yerleştirilir ve bu kateter birkaç gün ile bir hafta arasında çıkarılır. İyileşme süresince çocuğun hareketleri kısıtlanmalı, doktorun önerdiği ağrı kesiciler ve antibiyotikler düzenli olarak kullanılmalıdır.
Hipospadias ameliyatlarının başarı oranı oldukça yüksektir. Ancak bazı durumlarda fistül oluşumu (idrarın üretradan sızması), enfeksiyon veya cerrahi bölgenin daralması gibi komplikasyonlar görülebilir. Bu durumlarda ilave cerrahi müdahalelere ihtiyaç duyulabilir.
Hipospadias Ameliyatı Olmayan Çocuklarda Riskler
Tedavi edilmeyen hipospadias, ilerleyen yaşlarda ciddi sağlık sorunlarına ve yaşam kalitesinde düşüşe yol açabilir. Bu durum, hem fiziksel hem de psikolojik etkilerle bireyin günlük yaşamını ve özgüvenini olumsuz etkileyebilir. Tedavi edilmediğinde karşılaşılabilecek başlıca problemler arasında idrar yapma zorlukları yer alır; idrar akışı kontrol edilemez hale gelebilir veya idrar deliğinin anormal konumu nedeniyle hijyen sorunları ortaya çıkabilir. Ayrıca, penis eğriliği gibi fiziksel deformiteler cinsel fonksiyon bozukluklarına yol açabilir ve üreme yetisini etkileyebilir. Bunun yanı sıra, fiziksel farklılıklar bireyde psikolojik sorunlara, özgüven kaybına ve sosyal izolasyona neden olabilir. Bu nedenle, hipospadias vakalarının erken dönemde teşhis edilerek tedavi edilmesi, hem fiziksel hem de psikososyal sağlığın korunması açısından büyük önem taşır
